Nederland staat voor een uitdaging: hoe kunnen we nu en in de toekomst voldoende aanbod van aardgas garanderen nu het Groningenveld niet meer actief is en de import van Russisch gas is gestopt? Daarnaast is de wereldwijde vraag naar vloeibaar gas (LNG) voorlopig nog hoger dan het aanbod, waardoor leveringszekerheid niet langer vanzelfsprekend is.
Gasunie Transport Services (GTS) krijgt de wettelijke taak om jaarlijks advies te geven over de leveringszekerheid van aardgas. GTS heeft daarom een visie ontwikkeld die deze week wordt gepresenteerd aan het ministerie van Economische Zaken en Klimaat.
De visie van GTS benadrukt het belang van proactief handelen om de leveringszekerheid van aardgas op korte en lange termijn te waarborgen, rekening houdend met de uitdagingen van de huidige markt en de veranderende klimatologische omstandigheden. In de visie blijven marktpartijen een belangrijke rol en verantwoordelijkheid houden, maar worden er wel enkele extra marktregels voorgesteld om in te kunnen grijpen indien dat vanuit het oogpunt van de leveringszekerheid noodzakelijk is.
Het waarborgen van leveringszekerheid vereist continue voldoende gasaanvoer en voor de winter goed gevulde gasopslagen. Momenteel is Nederland voor 75 procent van haar gasgebruik afhankelijk van import. Met de sluiting van het Groningenveld en afnemende binnenlandse productie wordt deze afhankelijkheid nog groter. Daarom is Nederland, net als andere EU-lidstaten, gebaat bij een goed functionerende Europese interne markt voor gas.
Vanaf medio 2022 is vrijwel de gehele Russische toevoer naar NW-Europa weggevallen. Dat wordt opgevangen door maximale import uit Noorwegen en maximaal aanbod van vloeibaar gas (LNG) via GATE (Rotterdam) en Eems Energy Terminal (EET) gedurende het hele jaar. Dit aanbod voorziet in de basisbehoefte, maar kan in de winter nauwelijks een extra bijdrage leveren. De aanvoer van LNG is stabiel gedurende het jaar en biedt daardoor onvoldoende basis voor de zogenaamde seizoensflexibiliteit. Eén en ander betekent dat seizoenbergingen de komende jaren, nog meer dan vroeger, de voornaamste bron zijn voor het leveren van de seizoensflexibiliteit. Hoewel marktpartijen de gasstromen bepalen, kunnen commerciële motieven soms haaks staan op het garanderen van leveringszekerheid. Daarom worden enkele additionele wettelijke maatregelen voorgesteld, zoals het wettelijk vaststellen van een vulnorm voor de seizoensbergingen die door marktpartijen dient te worden behaald. Hierbij zou een door de overheid aangewezen partij als achtervang kunnen dienen, mochten de marktpartijen deze verplichting niet tijdig nakomen.
Uit de visie blijkt verder dat de komende twee gasjaren een mogelijk capaciteitstekort kan optreden bij uitval van gasstromen. Om voldoende aanbod op de lange termijn te creëren blijft uitbreiding van importcapaciteit voor LNG zoals momenteel bij GATE en in Duitse terminals, belangrijk voor de leveringszekerheid. Ook zullen de bestaande LNG-installaties beschikbaar moeten blijven.
Als de komende winters kouder dan gemiddeld verlopen, zullen de seizoensbergingen na de winter relatief leeg zijn. Er bestaat dan een reële kans dat er in de navolgende zomer onvoldoende aanbodcapaciteit en mogelijk ook onvoldoende aanbodvolume is, om de seizoensbergingen weer te kunnen vullen tot de vulnorm.
GTS heeft haar visie vastgelegd in een document, waarbij de focus ligt op de balans tussen het handhaven van leveringszekerheid en het behoud van marktwerking in een veranderend landschap van gasaanvoer. Door nauwe samenwerking met het ministerie van Economische Zaken en Klimaat en andere relevante stakeholders, streeft GTS naar een duurzame en betrouwbare gasvoorziening voor Nederland.
