Combinatie offshore wind en drijvende zonnepanelen om kosten groene waterstof te verlagen

Nieuw onderzoeksproject SENSE-HUB, onder leiding van TNO, onderzoekt hoe de integratie van verschillende energiesysteemmodules op de Noordzee tot een toekomstig stabiel en betrouwbaar energiesysteem kan leiden.

Voor het eerst wordt gekeken naar de synergie tussen offshore wind, zonnepanelen en waterstofproductie op zee.

Solar Enhanced North Sea Energy Hub (SENSE-HUB) gaat in het vierjarige project de uitrol van drijvende zonnepanelen in hernieuwbare energiesystemen op zee versnellen. Om een toekomstig Nederlands energiesysteem aangedreven door windenergie van zee betrouwbaar en stabiel te maken, is integratie met drijvende zonnepanelen, waterstof en opslag cruciaal, zegt Iratxe Gonzalez Aparicio, Portfolio Manager System Integration Wind Energy bij TNO.

De combinatie van offshore zonne-energie en offshore wind is van belang om tot een stabielere en duurzame energievoorziening te komen en grotere hoeveelheden groene waterstof te produceren tegen lagere kosten.

Het consortium wil eventuele knelpunten, technisch, economisch, ecologisch, juridisch en maatschappelijk, voor de implementatie van toekomstige SENSE-HUBs inzichtelijk maken en wegnemen. De projectactiviteiten variëren van de demonstratie van een geoptimaliseerd offshore-zonnesysteem in de Noordzee door Oceans of Energy, tot ecologische monitoring en modellering om de effecten van hybride energieparken te begrijpen door NWO I – Koninklijk NIOZ en Deltares. Het project gaat plaatsvinden vlakbij het offshore-productieplatform Q13a.

Extra impuls voor verduurzaming binnenvaart met waterstof

Gedeputeerde Maarten van Gaans-Gijbels (provincie Limburg), tekende in het bijzijn van gedeputeerde Jeannette Baljeu (provincie Zuid-Holland) de Letter of Intent om toe te treden tot het programma RH2INE. Met deze handtekening schaart de Provincie Limburg zich officieel tussen overheden die zeer actief zijn in de verduurzaming van de binnenvaart.

De Provincie Limburg onderstreept met de toetreding haar ambitie om de toepassing van waterstof in de binnenvaart transportsector kracht bij te zetten. Met haar komst breidt de groep betrokken overheden binnen het RH2INE programma gestaag uit, zowel in Nederland als in België, Luxemburg, Duitsland en Oostenrijk.

Het programma is mede geïnitieerd door de provincie Zuid-Holland. In de afgelopen jaren blijkt het een krachtig instrument te zijn, dat zijn waarde bewijst bij de afstemming van de diverse regionale, nationale en internationale waterstofprojecten langs belangrijke Europese transportassen. Het netwerk faciliteert het bedrijfsleven en havenautoriteiten in het nemen van de noodzakelijke stappen voor de energietransitie. Bovendien werkt het collectief aan een sluitende business case voor ondernemers, waarmee de stap naar zero-emissie transport daadwerkelijk gezet kan worden.

Voor het komende jaar ligt de focus van het RH2INE netwerk op de verdere opschaling van waterstof toepassing in de binnenvaart. Standaardisering van het aanbod en vergroting van de vraag door stimulering van nieuwsbouwschepen zijn daartoe de sleutel. De samenhang met het binnenhavenproject Rhombus waar Limburg penvoerder van is en waarvoor significante EU subsidies in het vooruitzicht zijn gesteld, is daarbij van grote waarde.

Milieiduenst waarschuwt voor mogelijke incidenten met waterstof in havens

Milieudienst Rijnmond (DCMR) maakt zich zorgen over veiligheidsrisico's in de Rotterdamse en Zeeuwse haven.

Directeur Daan Molenaar vraagt politici na te denken over transportleidingen voor waterstof en ammoniak. Met die twee gassen wordt in de toekomst steeds vaker gewerkt in de havens. Groene waterstof kan namelijk de industrie helpen te verduurzamen en het opslaan van de giftige stof is goed mogelijk met ammoniak.

Bij grootschalige ammoniakopslag heb je het zo over 100.000 treinwagons per jaar, een nachtmerrie, zegt Molenaar.

Molenaar vindt dat de opslagnormen voor ammoniak enorm verouderd zijn. Die stamt uit 2014 en is niet gemaakt voor de opslag die we verwachten"

Treinen Arriva in Noorden rijden op duurzame brandstof

Alle Arriva treinen in Fryslân en Groningen rijden voortaan op een duurzamere brandstof: Hydrotreated Vegetable Oil (HVO).

Het rijden op HVO-brandstof zorgt voor 90% minder Co2-uitstoot vergeleken met rijden op diesel.

Arriva heeft als ambitie om in 2025 Co2-neutraal te werken. Daarom is HVO de nieuwe standaard brandstof voor Arriva treinen in Fryslân en Groningen.
 
De 18 WINK-treinen rijden sinds de ingebruikname in 2021 al op HVO. Daarnaast werden de afgelopen periode de 50 GTW-treinen die op de Noordelijke lijnen rijden, ook klaargemaakt om te rijden op HVO.

Voordat Arriva besloot om alle Arriva treinen in Fryslân en Groningen op HVO te laten rijden, vond er een pilot met twee GTW-treinen plaats. Op deze manier kon Arriva in de praktijk leren over het gebruik van HVO in treinen. Uit deze pilot in 2021 en 2022 bleek dat het rijden op HVO voor alle treinen op de Noordelijke Lijnen mogelijk was.

Toekenning 11,8 miljoen subsidie aan HYGRO positief voor uitrol waterstofketen van wind tot wiel

Waterstofproducent HYGRO heeft, samen met TNO, een subsidie van 11,8 miljoen euro toegekend gekregen om de keten van duurzame waterstofproductie tot en met de afzet in het wegtransport op gang te helpen.

Groene waterstof is een belangrijk ingrediënt voor de energietransitie en het terugdringen van CO2-uitstoot. Financiële impulsen van de overheid ondersteunen deze transitie.

HYGRO lanceerde als eerste bedrijf ter wereld het concept van de 'waterstofmolen'; een windmolen met geïntegreerde elektrolyse om direct aan de molen waterstof te produceren. Met waterstof als primaire energiedrager, zal uiteindelijk het ontwerp van een windturbine en dat van windparken veranderen. Door elektrolyse wordt windenergie (kosten)efficiënter gewonnen dan met elektriciteit.  

De ontwikkeling van geïntegreerde waterstofproductie bij windmolens en leveranties van waterstof aan tankstations tijdens dit project zal voor voldoende waterstof zorgen in de regio Noord-Holland om 50 tot 80 waterstof elektrische vrachtwagens op groene waterstof te laten rijden. Dit is equivalent aan 2.500 tot 5.000 waterstof elektrische personenauto's die 20.000 kilometer per jaar rijden en een vergelijkbaar aantal waterstof elektrische generatoren voor op bouwplaatsen. Het resultaat van dit project is een reductie van de kosten in de waterstofketen en een snellere groei van het gebruik van waterstof in de mobiliteit.  
 
Door het tegelijkertijd opschalen van waterstof productie en distributie via tankstations, met het gebruik van waterstof door waterstof elektrische vrachtwagens, personenauto's en bouwmachines zoals bijvoorbeeld generatoren, zal de kostprijs van zowel voertuigen als de waterstoflevering snel verder dalen. In de komende jaren zal daardoor het aandeel waterstofmobiliteit flink toenemen wat leidt tot minder CO2-uitstoot, en wordt tegelijkertijd ook geluids-, NOx- en fijnstofemissies voorkomen. Het project geeft een doorkijk naar de energie-infrastructuur van de toekomst.
 
Met de toekenning van deze subsidie worden de eerste stappen gezet naar integratie van waterstofproductie met windturbines. Diverse partijen hebben zich gecommitteerd aan het project door een Letter of Intent (LOI) te tekenen.

Voortzetting studie uitbreiding LNG-capaciteit Eemshaven en Maasvlakte

Gasunie werkt door aan mogelijkheden om de LNG-import in Nederland te verhogen. Opties om de bestaande capaciteit in Eemshaven en bij Gate terminal verder uit te breiden liggen nadrukkelijk op tafel. Uit het recent aangekondigde haalbaarheidsonderzoek is gebleken dat een nieuwe drijvende lng-terminal in de haven van Terneuzen op korte termijn niet realiseerbaar is. In dit onderzoek werkt Gasunie nauw samen met Vopak.

Het doel om op korte termijn en voor een beperkte periode tijdelijke LNG-importcapaciteit te realiseren in Terneuzen bleek technisch en commercieel niet haalbaar. Het is daarom onverstandig om aan de bouw van een tijdelijke extra terminal te beginnen. Gasunie dankt haar projectpartners en betrokkenen in Zeeland voor de goede samenwerking in de studiefase.

De verkenning van een nieuwe drijvende LNG-terminal maakt onderdeel uit van een breder pakket aan voorgenomen maatregelen om de lng-importcapaciteit in Nederland te verhogen. Dat is noodzakelijk om het wegvallen van Russisch aardgas op te kunnen vangen en de schaarste op de Europese gasmarkt terug te dringen.

Voorlopig wordt verder gewerkt aan initiatieven om de bestaande capaciteit van de LNG-terminals in Nederland - Maasvlakte (Gate terminal) en in Eemshaven (EemsEnergyTerminal) - verder uit te breiden. Bij Gate terminal gaat het om een mogelijke vierde tank met een capaciteit van 4 miljard kubieke meter aardgas en in Eemshaven wordt een technische optimalisatie van de bestaande installatie onderzocht. De ambitie van EemsEnergyTerminal is nog dit jaar 9 miljard kubieke meter aardgas aan te kunnen, om vervolgens door te groeien naar 10 miljard kubieke meter aardgas.

De investeringen in Eemshaven en bij Gate-terminal zijn geschikt voor de transitie naar groene waterstof. Naast uitbreiding van de lng-importcapaciteit, werkt Gasunie door aan de versnelling van de energietransitie. Bijvoorbeeld door middel van de aanleg van een nationaal waterstofnetwerk. Ook blijven we inzetten op groen gas, warmte met warmtenetten en afvang en opslag van CO2.

Aandeel groen gas stijgt in 2022, maar minder snel dan noodzakelijk

Cijfers van de Nederlandse Netbeheerders laten zien dat de productie van groen gas in Nederland in 2022 is gestegen naar 2,25 TWh. Dit staat gelijk aan 230 miljoen kuub ofwel 0,23 BCM.

In het verzorgingsgebied van Liander steeg de productie van groen gas in 2022 met 11,6 procent ten opzichte van een jaar eerder naar 66,3 miljoen kuub.

In vergelijking tot 2021 - waar de totale hoeveelheid op 221 miljoen kuub lag - betekent dit een groei van 4 procent. Deze groei staat in schril contrast met de groei van ruim 12 procent in 2021 en de ambitie van de sector en rijksoverheid om te groeien naar 2 BCM in 2030, wat een groei van 31 procent per jaar vereist.

In het Programma Groen Gas spreekt het kabinet de ambitie uit in Nederland 2 miljard kuub (2 BCM) groen gas te produceren in 2030. Om dit te realiseren, is de komende jaren een gemiddelde jaarlijkse groei van 31 procent nodig. De huidige, afvlakkende groei van de groen gasproductie baart het Platform Groen Gas zorgen. Hierdoor ontstaat het risico dat deze ambitie buiten beeld raakt. En de potentiële bijdrage van groen gas aan de verduurzaming van de warmtevoorziening en het energiesysteem niet gerealiseerd kan worden.

Groen gas is een duurzame variant van aardgas en wordt geproduceerd uit groente-, fruit-, tuinresten, slib, agrarische reststromen en mest. Het grote verschil met fossiel aardgas is dat groen gas volledig circulair en altijd beschikbaar is. Bijkomstig voordeel is dat het direct ingevoerd kan worden op het reguliere gasnet en consumenten geen verschil merken tussen aardgas en groen gas.

De afgevlakte groei van de groen gasproductie in 2022 is een gevolg van een aantal factoren. Afgelopen jaar hebben een aantal invoeders een dip ervaren door overnames. Een aantal anderen zijn gestopt, omdat invoeding niet rendabel bleek na beëindiging van de SDE-subsidie. Een andere belangrijke oorzaak vormt de prijsstijging van biogrondstoffen. Het is een groot probleem voor de groen gasproductie in Nederland dat sommige Europese landen hogere subsidies verstrekken, waardoor grondstoffen worden aangezogen door buitenlandse projecten. Het is zaak deze ontwikkelingen het hoofd te bieden en te keren.

HoSt Groep neemt waterstofspecialist HyGear over

HoSt Groep, met hoofdkantoor in Enschede, versterkt en breidt het portfolio van hernieuwbare gassen uit met waterstoftechnologie door de overname van HyGear, een dochteronderneming van Xebec Adsorption Inc.

Het Arnhemse bedrijf noemt zich wereldwijd marktleider op het gebied van kleinschalige on-site industriële waterstofsystemen. Door deze vereniging van technologieën kan HyGear de volgende groeifase versnellen en kan HoSt, als aanbieder van een volledig technologiepakket, een exclusieve, uitgebreide en concurrerende oplossing bieden voor verschillende hernieuwbare gastechnologieën.
 
HyGear, opgericht in 2002, is een wereldleider in modulaire stoom methaan reforming (SMR) technologie en elektrolyse voor waterstofopwekking in de glas-, halfgeleider-, voedsel- en drankenindustrie en in de transportsector. Met de overname in 2020 door Xebec Adsorption Inc., een wereldwijde leverancier van duurzame energieoplossingen gevestigd in Canada, zette HyGear de missie voort om een haalbaar en direct beschikbaar aanbod van groene waterstof te creëren. Met meer dan 50 projectreferenties wereldwijd, en als een van de weinige bedrijven met een jarenlange en aantoonbare reputatie op het gebied van waterstofproductie, creëert deze nieuwe strategisch sterke combinatie met HoSt technologische, expertise- en innovatiesynergie. Naast HoSt krijgen de bestaande obligatiehouders belang in HyGear in de vorm van certificaten van aandelen.

In het licht van de technologische synergieën bestaat de kernportefeuille van HoSt uit CO2-neutrale en CO2-negatieve schone energietechnologieën voor gedecentraliseerde opwekking van hernieuwbaar gas, hernieuwbare warmte en hernieuwbare energie, en omvat verder technologie voor het afvangen van CO2 (carbon capture), een compatibele combinatie met de SMR-technologie van HyGear. Duurzaam aardgas, geproduceerd uit organisch afval door middel van anaerobe vergisting en opwerking van biogas, kan worden omgezet in hernieuwbare waterstof die waterstof oplevert met een CO2-negatieve voetafdruk. Duurzame gassen, die uitputtende fossiele brandstoffen met een hoge uitstoot vervangen, en de waterstofrevolutie bevorderen een CO2-arme economie en energiesysteem.

'Waterstofvervoer naar Nederland is een slecht idee'

Roland Kupers, klimaatadviseur van de Verenigde Naties, zegt in een interview met het FD dat de Nederlandse plannen voor grote waterstofprojecten voorbarig zijn en dat het vervoer van waterstof over lange afstanden niet verstandig is.

De honderden miljoenen euro's aan subsidie die de Nederlandse overheid aan grote waterstofproject toekent, noemt hij ook 'voorbarig'. Vooral omdat lekkages van waterstofgas door de chemische eigenschappen een probleem voor het klimaat zullen vormen: "Waterstof is een zwaar indirect broeikasgas, vele malen sterker dan CO2, doordat het de afbraak van methaan, ook een zwaar broeikasgas, in de atmosfeer vertraagt. Waterstofmoleculen zijn zo klein, dat ze zelfs door stalen pijpen heen kunnen ontsnappen.'

Volgens de Gasunie zal waterstof een belangrijke bijdrage gaan leveren aan de CO2-reductie, maar Kupers is minder te spreken over de waterstofplannen. "Het is sinds een aantal jaren bekend dat twee tot vier procent van methaan, een ander zwaar broeikasgas, ontsnapt, maar het is nog steeds niet duidelijk waar precies. Er komt nog steeds veel meer methaan in de atmosfeer dan er lekken gevonden worden.'

Delftse studenten in top wereldwijde biomassa AI competitie

TU Delft Dream Team Epoch heeft een 21e plek veroverd in de Artificial Intelligence (AI) BioMassters competitie. Hiermee behoren ze tot de top drie procent van de 976 internationale deelnemers.

De studenten hebben een algoritme ontwikkeld dat de hoeveelheid biomassa in een bosgebied in Finland kan voorspellen aan de hand van satellietbeelden. Deze voorspellingen kunnen worden gebruikt voor onderzoek naar de wereldwijde koolstofcyclus, maar ook voor regulaties rondom bosbehoud en gecontroleerde bosbranden.

Voor Epoch was dit de tweede afgeronde competitie van het academisch jaar. De eerste competitie, de CityLearn Challenge, bracht ze een negende plek.

Samenwerking met Powercrumbs voor afzet overschot biogas

Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier (HHNK) en Powercrumbs hebben een concessieovereenkomst ondertekend voor de levering en afname van het te veel geproduceerde biogas van de rioolwaterzuivering Zaandam-Oost.

De rioolwaterzuiveringsinstallatie (rwzi) Zaandam-Oost blijkt meer biogas te produceren dan vooraf ingeschat. Powercrumbs zorgt er straks voor dat dit overschot gebruikt kan worden op locaties waar een grote vraag is naar duurzame energie, zoals bouwplaatsen in de directe omgeving.

Afgelopen periode heeft Powercrumbs in het project 'de Duurzame Brandstofketen' samen met onder andere Waterschap Vallei en Veluwe aangetoond dat een teveel aan biogas bij rioolwaterzuiveringen ingezet kan worden op een bouwpaats en het een duurzame energiebron is om stikstof en fijnstof te reduceren.

De verwachting is dat de installatie van Powercrumbs in het tweede kwartaal operationeel is en dat dan direct de eerste bouwprojecten in de omgeving van de rwzi Zaandam-Oost gaan draaien op lokaal geproduceerd biogas.