Verzamelleiding zorgt voor meer groen gas in het Nederlandse netwerk

Na een voorbereiding van zo’n vijf jaar start in 2024 de ombouw van de gasleiding tussen Emmen en Ommen. Het doel? Meer regionaal geproduceerd groen gas in het landelijke netwerk brengen. Als senior advisor asset management is Jos Luiks nauw betrokken bij de ontwikkeling van deze verzamelleiding. ‘Omdat er lokaal meer groen gas wordt geproduceerd, moet het transportsysteem worden aangepast.’

Groen gas wordt steeds belangrijker in de energietransitie, omdat het een duurzaam alternatief is voor aardgas. Het kan op verschillende manieren worden geproduceerd. De productie gebeurt tot nu toe vooral met vergistingsinstallaties. Daarin worden organische restmaterialen zoals plantaardig afval, rioolslib of dierlijke mest ‘ingevoed’.

Vervolgens zorgen bacteriën er via vergisting voor dat het methaan uit deze materialen vrijkomt. Dit is groen gas. Het is CO2-neutraal en heeft dezelfde eigenschappen als aardgas, waardoor het direct gebruikt kan worden in het bestaande gasnetwerk.

Vanaf 2025 komt er voor gasleveranciers een bijmengverplichting tot 20 procent groen gas in 2030. Deze maatregel verplicht leveranciers om een bepaalde hoeveelheid groen gas aan de gebouwde omgeving te leveren. Zo wordt de markt voor groen gas gestimuleerd. Maar er moet nog heel veel groen gas bij komen; met de huidige 250 miljoen kuub zitten we nog lang niet op het benodigde niveau. Vanuit het Klimaatakkoord hebben Gasunie en andere partijen de ambitie om voor 2030 te groeien naar 2 miljard kuub geproduceerd groen gas. Dat is heel veel, maar dankzij die bijmengverplichting tonen steeds meer grote partijen concrete interesse in groen gas.

NXT Mobility waterstoftankstation in Alkmaar officieel geopend

De waterstoftankinstallatie van de NXT Energy Hub op bedrijventerrein De Boekelermeer in Alkmaar is na een uitgebreide pilot-fase op vrijdag 19 januari 2024 officieel voor het publiek geopend door wethouder Peetoom van Alkmaar en gedeputeerde Olthof van de provincie Noord-Holland. Daarmee is het eerste waterstoftankstation in de regio Alkmaar een feit. Op het station kunnen alle waterstofvoertuigen, zowel vrachtwagens en bussen (350 bar) als personenauto’s (700 bar) waterstof tanken.

Het waterstoftankstation in Alkmaar maakt deel uit van het project Duwaal. Dit project richt zich op de ontwikkeling van een groene waterstofeconomie in Noord-Holland. Het doel is om een keten van waterstofproductie, -distributie en -gebruik op te zetten. De productie van waterstof uit windenergie door het in Alkmaar en Wieringerwerf gevestigde Hygro speelt hierin een belangrijke rol. Zodra de regionaal uit wind geproduceerde waterstof beschikbaar is, wordt deze op de NXT Energy Hub in Alkmaar aangeboden.

De nieuwe door de Nederlandse fabrikant Resato gebouwde waterstoftankinstallatie is mede mogelijk gemaakt door een bijdrage in het kader van de DKTI-transport subsidie van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat.

Onderzoeksplan voor Waterstofnetwerk Drenthe Overijssel ter inzage

Het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) en Hynetwork Services (100% dochteronderneming van Gasunie) zijn van plan een landelijk waterstofnetwerk aan te leggen. Onderdeel hiervan is het waterstofnetwerk in Drenthe en Overijssel. In de concept Notitie Reikwijdte en Detailniveau voor Drenthe en Overijssel staat beschreven wat er wordt onderzocht tot in welk detail en hoe dat wordt gedaan.

In Drenthe en Overijssel kunnen op veel plekken bestaande aardgasleidingen worden hergebruikt voor het transport van waterstof. Voor bepaalde delen van het waterstofnetwerk is het niet mogelijk om bestaande leidingen te gebruiken. Daar worden nieuwe leidingen gelegd. Ze onderzoeken de komende periode zorgvuldig waar deze leidingen komen te liggen. Tussen Elim en Schoonebeek wordt een bestaande aardgasleiding verwijderd. Een deel van het tracé van deze leiding wordt (her)gebruikt voor de aanleg van een nieuwe leiding voor waterstof.

Voordat ze beginnen met de aanleg van het waterstofnetwerk zijn een ruimtelijk besluit over de locatie van de leiding en verschillende vergunningen en ontheffingen nodig. Het ministerie van Economische Zaken en Klimaat coördineert hiervoor de procedure. De concept Notitie Reikwijdte en Detailniveau is onderdeel van deze procedure en vormt de basis voor de onderzoeken voor dit project. In de concept Notitie Reikwijdte en Detailniveau leest u welke route zij gaan onderzoeken en welke omgevingsaspecten worden onderzocht. Van 19 januari tot en met 29 februari kunt u dit document lezen en erop reageren.

'Doorbraak van Nederlandse waterstofambitie hangt af van vier factoren’

Nederland wil in Europa vooroplopen in de ontwikkeling van een waterstofeconomie met een bijbehorende infrastructuur voor de productie en import van waterstof, transport en distributie van waterstof en de opslag ervan. Het succes daarvan hangt af van vier factoren.

Nederland bouwt aan een landelijk netwerk van 1.200 km om groene waterstof te transporteren en op te slaan voor vijf clusters van zware industrie - met een grote energiebehoefte - met tevens een aansluiting op Duitsland. Onze buurstaat kan de CO2-vriendelijke energiedrager waterstof goed gebruiken voor haar zware industrie in bijvoorbeeld het Ruhrgebied, maar ziet ‘verlamming’ in de Nederlandse aanpak. Stelt Hans van 't Noordende.

De succesvolle doorbraak van de Nederlandse waterstofambitie van overheid en bedrijfsleven hangt met name af van vier factoren:

1. Opschaling van electrolysers: Snelle opschaling naar grote elektrolysers voor de productie van waterstof met behulp van duurzame energie, zoals windmolens op zee. Shell is tot nu toe de enige partij die een grootschalige groene waterstoffabriek bouwt (in Rotterdam). Investeringen van bedrijfsleven en overheden zijn hierbij cruciaal en zijn mede afhankelijk van garantiestellingen, ketensamenwerking en langetermijnovereenkomsten. Het bouwen van waterstoffabrieken kan de waterstofeconomie op gang brengen en de waterstofketen opzetten.

2. Faciliteren van import: Het faciliteren van de import van waterstof en/of ammoniak als waterstofdrager in Nederlandse havens uit goedkope productielanden in het Midden-Oosten en de VS (met relatief veel zon- en winduren voor duurzame energieopwekking). Import is ook nodig om te voorzien in de grote vraag naar waterstof die in Nederland wordt gebruikt en doorgevoerd, bijvoorbeeld naar Duitsland. ISPT heeft in januari 2024 de ‘Clean Ammonia Roadmap’ gepubliceerd in samenwerking met bedrijven en het Ministerie van EZK/RVO. Dit rapport biedt een duidelijk overzicht van potentiële nieuwe waardeketens voor schone ammoniak als energie- en waterstofdrager in Nederland en de ARRRA-regio.

3. Consistente wetgeving: Er is behoefte aan consistente wetgeving, zowel op het gebied van overheidssubsidies voor fossiele brandstoffen versus waterstof, als in de Omgevingswet (integratie van ruimtelijke planning, water, natuur) en Basisnet (‘rail, road, water, pipelines, grid’).

4. Veiligheid en Kennis: Het is essentieel om voldoende kennis en inzichten te hebben over de juiste 'enablers', zoals veiligheid voor waterstof en ammoniak. ISPT heeft in december 2023 het rapport 'Safety Aspects of Green Hydrogen Production in Industry' gepubliceerd. In dit rapport wordt met name ingegaan op noodzakelijke veiligheidsrichtlijnen, reguliere updates om tot standaardisatie van ontwerpen te komen, het belang van goede communicatie en van trainings- en opleidingsprogramma’s.

Het kraken van koolstof-koolstofverbindingen in lignine om duurzame vliegtuigbrandstoffen te maken

Wereldwijd is men het erover eens dat de mensheid moet afstappen van brandstoffen uit fossiele grondstoffen om de gevolgen van klimaatverandering te beperken. Terwijl kleinere voertuigen overstappen op e-mobiliteit, zullen vracht- en massavervoer sectoren zoals vrachtwagens, schepen en vliegtuigen in de nabije toekomst helaas afhankelijk blijven van traditionele vloeibare koolwaterstofbrandstoffen, zoals bijv. diesel en kerosine.

Als alternatief voor aardolie kunnen deze brandstoffen ook worden geproduceerd uit hernieuwbare plantaardige lignine. Het rendement van dat proces is nog beperkt door de huidige verwerkingsprocessen, wat de adoptie van deze alternatieve plantaardige brandstoffen belemmert.

In een nieuw onderzoek onder leiding van de onderzoeksgroep van Emiel Hensen aan de TU/e is een nieuwe katalytische aanpak ontwikkeld. Deze aanpak kan de opbrengsten uit lignine aanzienlijk verbeteren, door moeilijk te verbreken koolstof-koolstofverbindingen te kraken.

Lignine is een van de belangrijkste bestanddelen van plantaardige biomassa. Daarom willen Hensen en anderen juist lignine gebruiken om waardevolle brandstoffen en chemicaliën te produceren. Op dit moment zit er echter een addertje onder het gras.

In biomassa vind je suikers en lignine. Suikers kunnen worden omgezet in ethanol, terwijl chemicaliën en brandstoffen in principe gemaakt kunnen worden van lignine. Het probleem is om een effectief en efficiënt proces te ontwikkelen dat dat laatste kan.

Lignine is een polymeer van zogenaamde aromatische verbindingen (een vlakke ring van atomen gestabiliseerd door de interactie van bindingen in de ring) die moeilijk te ontwarren is. Qua bindingen bestaat lignine uit gemakkelijk te breken en zwakke koolstof-zuurstof verbindingen en veel sterkere koolstof-koolstof verbindingen.

Katalytische methoden breken de zwakke koolstof-zuurstof bindingen gemakkelijk, maar laten de koolstof-koolstof bindingen onaangeroerd, waardoor de opbrengst van bruikbare producten uit lignine wordt beperkt.

In een onderzoek dat zojuist op de cover van het nieuwe wetenschappelijke tijdschrift Nature Chemical Engineering is verschenen, heeft Hensen samen met een aantal TU/e-collega’s en partners in Nederland, China en Zwitserland de koolstof-koolstofsplitsing opgelost met behulp van een nieuwe katalytische technologie.

De sterke koolstof-koolstofverbindingen in de lignine worden allereerst geactiveerd op metalen nanodeeltjes. Deze pre-activeringsstap verzwakt de koolstof-koolstofverbindingen, die vervolgens kunnen worden gekraakt op zure sites in microporeuze zeolieten. De onderzoekers ontdekten dat het dicht bij elkaar brengen van de metaal- en zuursites resulteerde in de hoogste opbrengst aan monomeerproducten (halffabricaten) uit de lignine. Die halffabricaten kunnen vervolgens gebruikt worden als multifunctionele bouwstenen. Deze zijn nodig om verschillende soorten brandstoffen of chemicaliën te maken (synthetiseren).

Groen gas van Renewi verduurzaamt gasmix Vattenfall

Vattenfall en Renewi zijn een duurzame nieuwe samenwerking aangegaan. Vattenfall zal jaarlijks ruim 7,5 miljoen m3 groen gas afnemen van Renewi. Het groene gas gemaakt uit etensresten wordt toegevoegd aan het reguliere gasnetwerk, waar het zich vermengt met het aardgas en zo de gasmix verduurzaamt. Renewi start naar verwachting in het voorjaar van 2024 met de levering van groen gas.  

Groen gas wordt gemaakt van biogas, wat voortkomt uit vergisting van bijvoorbeeld groente-, fruit- en tuinafval en mest. Het biogas wordt daarna gezuiverd en verbeterd, zodat er groen gas ontstaat dat qua samenstelling en kwaliteit vergelijkbaar is met fossiel aardgas.    
 
Het groen gas voor Vattenfall wordt geproduceerd in een uiterst moderne installatie van Renewi Organics in Amsterdam. In deze vergister worden organische reststromen verzameld. Deze etensresten zijn afkomstig van restaurants en kantines, over-de-datumproducten zijn bijvoorbeeld afkomstig van supermarkten.  
 
Het groene gas uit de vergister wordt toegevoegd aan het reguliere gasnetwerk, waar het zich vermengt met het aardgas en zo de gasmix steeds een beetje groener maakt. In 2030 moet 20% van het gas dat door huishoudens en kleine bedrijven wordt verbruikt duurzaam zijn geproduceerd. 

Schotten maken van whisky waterstof

Groene waterstof wordt geproduceerd door water om te zetten in waterstofgas en zuurstofgas. Daar is schoon water voor nodig. Dat is niet overal onbeperkt beschikbaar.

Daarom wordt onderzoek gedaan naar manieren om ook vervuild water te gebruiken bij de productie van waterstof.

Wetenschappers van de Heriot-Watt Universiteit in Edinburgh hebben de handen ineen geslagen met The Scotch Whisky Research Institute. Schotse whiskydistilleerderijen produceren jaarlijks ongeveer 1 miljoen liter afvalwater - wereldwijd is de whisky productie zelfs goed voor 1 miljard liter restwater. Water dat, blijkt nu, ook gebruikt zou kunnen worden voor de productie van groene waterstof.

Serieuze stappen turquoise waterstof in Oostenrijk en Australië

Het gaat snel met turquoise waterstof, een manier om uit methaan waterstof te maken zonder CO2-uitstoot. Zo wordt de installatie van het Duitse bedrijf Graforce op de locatie van RAG Austria in de komende periode opgestart.

Bij deze nieuwe technologie wordt bij hoge temperatuur bijvoorbeeld in een gesmolten metaallegering methaan gesplitst tot waterstof en pure koolstof. Zonder dat er dus koolstofdioxide wordt gevormd.

Verschillende grote bedrijven onderzoeken deze route. BASF bijvoorbeeld. Midden op het enorme terreinvan BASF in Ludwigshafen staat inmiddels een testinstallatie.

Limburgse start-up laadt auto's op met biogas uit het riool

De Maastrichtse start-up Green Caravan wil fossielvrij laden de norm maken. Het nieuwe laadplein draait op elektriciteit gemaakt van biogas uit rioleringen.

Zowel auto’s als vrachtwagens kunnen terecht op het laadplein. Dat maakt de samenwerking met A2 Truckparking een logische. Het bedrijf realiseert rustplekken voor vrachtwagenchauffeurs en hun voertuigen.