NLR opent unieke testfaciliteit

NLR heeft in Marknesse een nieuwe testfaciliteit in gebruik genomen, een hal waar onderzoek gedaan gaat worden naar duurzamere vormen van vliegen. 

De nieuwe faciliteit heet Energy to Propulsion Test Facility (EPTF). Het bijzondere: het is de eerste in Europa waarmee men de volledige aandrijflijn van vliegtuigen op waterstof kan testen — of onderdelen ervan — onder realistische omstandigheden. 

Waterstof wordt gezien als veelbelovende schone brandstof. Voor korte en middellange vluchten kan waterstof-elektrisch erg geschikt zijn, zeker tot circa 2.000 km. Voor vluchten tot ongeveer 4.000 km kan waterstofverbranding een optie zijn voor veel single-aisle vliegtuigen. 

Technisch is dat niet eenvoudig: vloeibare waterstof moet namelijk op extreem lage temperatuur worden bewaard (−253 °C), en dat stelt hoge eisen aan materialen en opslag. De EPTF maakt het mogelijk om te onderzoeken hoe aandrijvingen en composietopslagtanks zich gedragen onder zulke omstandigheden.  

Veiligheid is cruciaal — de faciliteit is daarom uitgerust met strenge veiligheidsmaatregelen: ventilatie, afstand tussen componenten en procedures om ontstekingsrisico’s te voorkomen. Volgens NLR is waterstof op zich, mits goed opgeslagen en gebruikt, niet gevaarlijker dan andere brandstoffen.  

Met de EPTF wil NLR niet alleen eigen onderzoek doen, maar ook startups, het mkb en industriële partners uitnodigen om nieuw ontwikkelde duurzame vliegtechnologieën te testen. Zo hoopt men innovaties sneller naar de markt te brengen en bij te dragen aan een duurzamere luchtvaart. 

Geen gaswinning onder Waddenzee bij Ternaard

De Nederlandse staat en de NAM hebben een akkoord bereikt waardoor er geen gas wordt gewonnen onder de Waddenzee bij Ternaard. Dat schrijft minister Sophie Hermans (Klimaat en Groene Groei) aan de Tweede Kamer.

Met het sluiten van de overeenkomst komt na jaren onzekerheid nu duidelijkheid over deze kwestie. Hoewel in 2024 wettelijk is vastgelegd dat geen nieuwe gaswinning onder de Waddenzee meer zal worden toegestaan, had vergunningshouder NAM in 2019 reeds toestemming gevraagd voor winning bij Ternaard onder de Waddenzee.

Het kabinet had ondanks de maatschappelijke gevoelens rondom dit voornemen, geen juridische gronden om de aanvraag van NAM af te wijzen. Deze kwestie sleepte jaren voort,  maar de Raad van State bepaalde tot twee maal toe dat het kabinet een besluit niet langer uit mocht stellen.  Om een doorbraak te forceren is het afgelopen jaar daarom overleg geweest met de NAM om hen te bewegen af te zien van het winningsverzoek.

Er is nu afgesproken dat de NAM het verzoek tot instemming met het winningsplan intrekt. Het kabinet betaalt hiervoor een bedrag van € 163 miljoen bruto aan NAM en EMPN. Een aanzienlijk deel van dit bedrag komt via afdrachten aan staatsdeelneming EBN en via belastingen terug naar de staat, waardoor NAM en EMPN samen naar verwachting 40 miljoen euro netto ontvangen.

Het bedrag wordt betaald uit de begroting van het Rijk en betreft onderbesteding over 2025. Geld dat was begroot, maar niet is uitgegeven. Deze besteding moet nog wel door het parlement worden goedgekeurd.

Minister Hermans (Klimaat en Groene Groei): “Ik ben heel blij dat we nu een doorbraak hebben geforceerd, want deze kwestie voelde als een gebed zonder end. Ik hoop oprecht dat dit zorgt voor rust en duidelijkheid. Met deze overeenkomst geven we gehoor aan  een brede wens van de Kamer en de samenleving om geen nieuwe gaswinning onder de Waddenzee bij Ternaard toe te staan.”

Door deze overeenkomst is gaswinning onder de Waddenzee bij Ternaard definitief uitgesloten. Omdat de laatste jaren de wetgeving voor gaswinning onder de Waddenzee is aangepast, staat vast dat er nu en in de toekomst geen nieuwe gaswinning meer zal plaatsvinden onder de Waddenzee.

Nieuwe vloeibare-waterstof-opslag geopend op Rotterdam The Hague Airport

Op 24 november is op Rotterdam The Hague Airport (RTHA) officieel een opslagfaciliteit voor vloeibare waterstof in gebruik genomen. Deze installatie is opgezet voor onderzoeksdoeleinden en moet de basis vormen voor toekomstige waterstof-aangedreven luchtvaart. 

De nieuwe faciliteit is onderdeel van het Europese TULIPS‑project en van de DutcH₂ Aviation Hub. Daarmee willen luchthaven, kennisinstellingen en industrie gezamenlijk nieuwe technologieën voor schone luchtvaart versnellen. 

Tijdens de opening presenteerden onder andere TU Delft, Universiteit Twente, Nederlands Lucht‑ en Ruimtevaartcentrum (NLR) en AeroDelft lopende onderzoeksprojecten. Deze projecten variëren van de omzetting van vliegtuigen naar waterstof-aandrijving tot onderzoek naar de stroming van vloeibare waterstof in leidingsystemen en de veiligheid van waterstofsystemen. 

De waterstof zelf wordt aangeleverd door Air Products, dat ook bij de opening aanwezig was met een speciale trailer voor vloeibare waterstof. Deze samenwerking benadrukt de ambitie om waterstof in de praktijk te brengen binnen de luchtvaart.  

Volgens de luchthaven is de nieuwe opslagfaciliteit een “proeftuin” voor innovatie. Doel is om op een operationele luchthavenomgeving te experimenteren met waterstof als brandstof voor vliegtuigen en daarmee een stap te zetten richting emissievrije luchtvaart. 

Met de opening van deze faciliteit zet Rotterdam The Hague Airport een belangrijke stap in het verduurzamen van de luchtvaartsector — en biedt het een concreet platform voor toekomstige waterstofvluchten. 

Renovatie slibgistingstank RWZI Dongemond

Op de rioolwaterzuivering Dongemond werkt men samen met GMB aan een renovatie van de slibgistingstank: het hart van de energiefabriek die al 35 jaar biogas produceert.

‘Dit is een belangrijk project voor ons’ vertelt dagelijks bestuurslid Wessel de Beer. ‘We hebben zeventien zuiveringen binnen ons gebied, waarvan vier met slibvergisting. Door biogas terug te winnen uit slib, voorzien we in ons eigen energieverbruik en werken we energieneutraal.’

Een slibgistingstank zit vol met zuiveringsslib en bacteriën die organische stoffen omzetten in biogas. De tank op RWZI Dongemond had groot onderhoud nodig. Na 35 jaar intensief gebruik krijg je namelijk aantasting door zuren, zoals zwavelzuur. Daarom is een belangrijk onderdeel van de renovatie het stralen en opnieuw coaten van de betonnen binnenwand. Daarnaast wordt de oude gasmenging vervangen door een nieuw systeem met twee verticale mengers. Dat nieuwe systeem kost veertig procent minder energie en levert tot vijftien procent meer biogas op.
Werken in een kleine ruimte

De tank is 18 meter hoog en 18 meter breed. En de binnenkant wordt compleet geïnspecteerd en vernieuwd of gerenoveerd. Dat betekent werken in een kleine ruimte. De tank is toegankelijk via een mangat. Dat mangat is maar zestig centimeter breed en daar moet al het materiaal langs naar binnen. Daarna moest er een steiger worden gebouwd in de tank. Dat is een precies werkje, maar levert mooie beelden op.

Hoogeveen is klaar om de eerste woningen aan te sluiten op waterstof

In Hoogeveen werkt RENDO aan een bijzondere proef: het verwarmen van huizen met behulp van waterstof in plaats van aardgas. De ervaringen in Hoogeveen levert waardevolle lessen op voor toekomstige projecten in Nederland en de mogelijkheden van waterstof als duurzaam gas in het energiesysteem van RENDO.

In eerste instantie was het lastig om waterstof op de juiste manier te voorzien van de geurstof die nodig is om eventuele lekkages te kunnen ruiken. Na uitgebreid onderzoek en de nodige technische verbeteringen werkt dit geursysteem nu zoals bedoeld. De komende weken wordt de installatie afgerond, zodat het systeem klaar is voor gebruik in de Waterstofwijk.

Zodra de installatie is afgerond en goedgekeurd zullen de eerste negen woningen, in het eerste kwartaal van 2026, worden omgezet op waterstof. Daarna zal de nieuwbouwwijk Nijstad-Oost worden voorzien en op de mogelijke uitbreiding in de wijk Erflanden zelf naar ongeveer 100 woningen.

Twentse klei haalt CO₂ uit biogas

„Klei heeft van nature een gelaagde structuur”, vertelt prof. dr. Frieder Mugele, hoogleraar Physics of Complex Fluids. „Door ionenuitwisseling kun je de afstand tussen die lagen precies aanpassen. Zo hecht CO₂ zich aan de klei, terwijl methaan, het bruikbare deel van biogas, er gewoon doorheen stroomt.”

Biogas bestaat doorgaans uit ongeveer 60 procent methaan en 40 procent CO₂. Door het CO₂-deel te vangen, blijft zuiver methaan over dat geschikt is als biomethaan, een duurzaam alternatief voor aardgas. De technologie is energiezuinig, goedkoop en daardoor ook toepasbaar op kleinere locaties, zoals boerderijen of afvalverwerkers.

Het onderzoek begon als fundamenteel werk binnen de groep van Mugele, zonder directe toepassing in zicht. Promovendus Niels Mendel en onderzoekers Igor Siretanu en Wim Brilman brachten daar verandering in. Hun experimenten met verschillende kleisoorten toonden aan dat het materiaal niet alleen werkt, maar ook herbruikbaar is. Een belangrijke stap richting praktische inzet.

De volgende stap is opschaling. Eind 2025 staan de eerste proeven gepland bij een waterzuiveringsinstallatie en op een boerderij. Als die succesvol verlopen, kan de technologie wereldwijd worden ingezet. Vooral in ontwikkelingslanden biedt de eenvoudige werking grote kansen: biogasinstallaties kunnen daar energie leveren zonder dure infrastructuur.

Om de innovatie te beschermen vroeg CarbSorbTec een octrooi aan. „Dat was een intensief traject, maar noodzakelijk”, zegt Mugele. „We willen dat onze technologie gebruikt wordt, maar wel op een verantwoorde manier.” 

De onderzoekers denken verder vooruit. De kleimaterialen kunnen mogelijk ook worden aangepast om andere gassen te scheiden, of om CO₂ niet alleen op te slaan maar te hergebruiken als grondstof. „Er moet een nieuwe economie ontstaan waarin CO₂ niet langer afval is, maar een bouwsteen”, aldus Mugele. „En onze klei-technologie kan daar aan bijdragen.”

Brandstof voor vliegtuigen uit huisvuil

Onderzoekers aan Harvard University en Tsinghua University hebben ontdekt dat afval – zoals huishoudelijk restmateriaal – ingezet kan worden om vliegtuigenbrandstof te maken. 

De luchtvaartsector kampt met een aanzienlijk klimaatprobleem: vliegtuigen veroorzaken ongeveer 2,5 % van de wereldwijde CO₂-uitstoot. Omdat elektrisch vliegen voor grote toestellen en lange trajecten voorlopig niet praktisch is, geldt duurzame vliegtuigbrandstof vooralsnog als de beste optie. Deze brandstof is echter nu nog erg kostbaar om te produceren. 

Het grote voordeel: van afval is er volop beschikbaar, veel meer dan van plantaardige of gebruikte olie waar veel huidige duurzame brandstoffen op gebaseerd zijn. 

Volgens de onderzoekers leidt hun uitvinding tot een CO₂-uitstootvermindering van zo’n 80 tot 90 % ten opzichte van gewone kerosine.  Wereldwijd zou het huisvuil uit kunnen maken voor zo’n 16 % van alle vluchten. Voor Europa zou het zelfs de volledige doelstelling voor 2030 kunnen dekken. Grote steden zoals Beijing, Shanghai, Caïro en New York zouden elk jaar meer dan 100.000 ton vliegtuigbrandstof uit hun eigen afval kunnen produceren.