APG investeert namens ABP €250 miljoen in duurzame vliegtuigbrandstof van SkyNRG

APG investeert namens pensioenfonds ABP tot 250 miljoen euro in het Nederlandse SkyNRG, een koploper in duurzamere vliegtuigbrandstof. Deze investering geeft een stevige impuls aan de ontwikkeling en het wereldwijde gebruik van deze zogeheten Sustainable Aviation Fuel (SAF). Het stelt SkyNRG in staat te bouwen aan de groei van het eigen platform voor onder meer onderzoeks- en adviesactiviteiten en diverse commerciële samenwerkingen. Ook ondersteunt de investering SkyNRG bij de verdere ontwikkeling en bouw van SAF-productiefaciliteiten in Nederland (Delfzijl), Zweden (Project SkyKraft) en de Verenigde Staten (Project Wigeon).

SkyNRG is gevestigd in Amsterdam en is in 2009 opgericht, onder meer door KLM. Het bedrijf bouwt voort op jarenlange ervaring in de inkoop en verkoop van SAF, een alternatieve vliegtuigbrandstof die dankzij het gebruik van hernieuwbare grondstoffen kan leiden tot een aanzienlijke vermindering van CO2 uitstoot. Daarnaast leverde SkyNRG SAF aan meer dan 50 luchtvaartmaatschappijen, wereldwijd. Hiermee speelt SkyNRG zowel een belangrijke rol in de Nederlandse energietransitie als in de mondiale doelstelling om de CO2-uitstoot in de luchtvaart aanzienlijk te verminderen. In 2020 werd APG partner klant van één van SkyNRG’s commerciële programma’s.

De investering van APG in SkyNRG komt bovenop een eerdere investering van 175 miljoen euro van het Australische Macquarie Asset Management (MAM) in 2023. MAM zal zijn totale investering in SkyNRG verhogen tot zo’n €225 miljoen. Zowel APG als MAM verbinden zich voor de langere termijn aan het bedrijf. SkyNRG werkt samen met partners zoals KLM Royal Dutch Airlines en Boeing om de SAF-markt nog verder te ontwikkelen. Deze partijen hebben zich gecommitteerd aan de afname van SAF uit de productiefaciliteiten van SkyNRG. 

Stroomopwaarts digitaal geactualiseerd

Stroomopwaarts, het 2020 verschenen boek over de revoluties in elektriciteit is digitaal geactualiseerd en zwaar uitgebreid tot 320 pagina's. Er is een uitgebreid hoofdstuk over de recente energiecrisis  (de gevolgen van de coronacrisis en de aanvallen op Oekraïne) en de hoofdstukken over recente toepassingen zijn bijgewerkt. Ook zijn er nieuwe hoofdstukken toegevoegd over de zonneauto en windenergie met vliegers. 

Toen de Russische president Poetin op 24 februari 2022 besloot Oekraïne binnen te vallen om in Kiev een marionettenregering te installeren, konden we nog niet vermoeden hoe groot de energiecrisis zou worden als gevolg van de opgelegde sancties. De energiemarkt was al in rep en roer door sterk gestegen stroom- en gasprijzen als gevolg van de aantrekkende markt na de coronapandemie. Maar toen Rusland gas inzette als politiek wapen, werd de wereld geconfronteerd met historische prijsstijgingen en de hoogste inflatie sinds de Tweede Wereldoorlog. Het begrip energiearmoede maakte zijn entree en het kabinet moest vergaande maatregelen nemen om de lastendruk te verlichten. Nog maar nauwelijks nadat het stof van deze crisis was neergedaald was de volgende crisis een feit: de capaciteitsproblemen op het elektriciteitsnet. Dat net is simpelweg niet berekend op grootschalige opwekking van elektriciteit met zonnepanelen en windturbines die we nu zo hard nodig hebben.

f van het aardgas en vragen ze om een (zwaardere) aansluiting op het elektriciteitsnet.
Energiecrises zijn van alle tijden, en ze houden bijna allemaal verband met oorlogen, maar zelden zijn we de afgelopen twee jaar zo hard met de feiten op de neus gedrukt, of liever gezegd: op onze afhankelijkheid van fossiele brandstoffen. De energietransitie die al in gang was gezet voor de coronacrisis, heeft een enorme boost gekregen. Zelden zijn er zoveel projecten aangekondigd die onze huizen volledig aardgasvrij moeten maken, worden er weer plannen gesmeed voor kerncentrales en is de vraag naar zonnepanelen nog nooit zo hoog geweest.

De nieuwe versie kan hier digitaal worden gedownload

BMW kiest vol voor waterstof

BMW heeft aangekondigd dat het in 2028 zijn eerste in serie geproduceerde waterstofauto op de markt zal brengen. Deze beslissing markeert een belangrijke mijlpaal in de samenwerking tussen BMW en Toyota, die gezamenlijk brandstofceltechnologie ontwikkelen. 

Het nieuwe model zal gebaseerd zijn op een bestaand BMW-ontwerp, waarbij een waterstof-brandstofcelaandrijving wordt geïntegreerd. Hoewel specifieke details over het model, de prijs en het productievolume nog niet zijn vrijgegeven, benadrukt BMW dat dit voertuig een aanvulling zal zijn op hun bestaande aanbod van batterij-elektrische voertuigen, plug-in hybrides en auto’s met verbrandingsmotoren.

De keuze voor waterstoftechnologie komt voort uit BMW’s streven naar een technologisch open benadering van mobiliteit. Het bedrijf ziet waterstof als een veelbelovende aanvulling op batterij-elektrische aandrijvingen, vooral voor klanten die behoefte hebben aan snelle tanktijden en een grotere actieradius.

Eerder heeft BMW al ervaring opgedaan met de iX5 Hydrogen, een prototype gebaseerd op de X5 SUV. Deze voertuigen waren uitgerust met twee waterstoftanks onder een druk van 700 bar, wat een actieradius van ongeveer 500 kilometer mogelijk maakte. Het tanken duurde slechts drie tot vier minuten, vergelijkbaar met conventionele benzine- of dieselauto’s. Met een vermogen van 401 pk leverde de iX5 Hydrogen prestaties die passen bij BMW’s sportieve imago. 

Gezamenlijke investering Duitsland en Nederland voor import duurzame waterstof

Duitsland en Nederland starten dit jaar een gezamenlijke regeling (tender) om de import van hernieuwbare waterstof naar Noordwest-Europa op gang te brengen. Dat kondigde minister Hermans gisteren aan op de World Hydrogen Summit in Rotterdam.

Het is uniek dat twee landen op deze wijze samen optrekken en is daarmee een belangrijke eerste stap in Europese samenwerking bij de import van duurzame waterstof. Duurzame waterstof gaat een belangrijke rol spelen in de energietransitie. Naast de eigen productie van duurzame waterstof in Nederland zal er ook import nodig zijn. Met deze regeling willen Duitsland en Nederland deze import op gang brengen.

Producenten van duurzame waterstof wereldwijd kunnen inschrijven op de tender. Bedrijven in Nederland en Duitsland nemen de geïmporteerde hernieuwbare waterstof vervolgens af, om te gebruiken voor hun bedrijfsprocessen. Dit maakt de import makkelijker en zorgt dat de producenten van duurzame waterstof zekerheid hebben.

H2Global is een publiek-private samenwerkingsstichting waaraan naast het Duitse ministerie van Economische Zaken en Energie ook een groot aantal bedrijven uit de energiesector deelneemt. Duitsland heeft hiervoor in 2021 het initiatief genomen omdat de import van waterstof nog niet tegen commercieel aantrekkelijke prijzen beschikbaar is. Nederland vindt H2Global een goede invulling van het Nederlandse importbeleid van hernieuwbare waterstof vanwege het belang van import voor de leveringszekerheid van het energie- en grondstofsysteem.

Nederland en Duitsland stellen elk 300 miljoen euro beschikbaar voor de gezamenlijke tender. De Duitse organisatie Hintco zal de tender uitvoeren.

RENDO en Waterschap Drents Overijsselse Delta ondertekenen overeenkomst voor levering groengas

Half mei ondertekenden gasnetbeheerder RENDO en Waterschap Drents Overijsselse Delta een zogeheten Aansluit- en Transportovereenkomst (ATO) voor de levering van groengas. De ondertekening vond plaats op de rioolwaterzuivering Echten. Het waterschap bouwde daar een duurzame groengasinstallatie waarmee gas wordt gewonnen uit rioolslib. Dit gas wordt aangesloten op het gasnet van RENDO.

Met deze overeenkomst spreken beide partijen af dat WDODelta gemiddeld 285 kuub groengas per uur levert. Daarmee is WDODelta de vierde leverancier van groengas op het RENDO-net.
De handtekeningen werden gezet door Eddy Veenstra, algemeen directeur van RENDO, en door Mirjam Werges, directielid van Waterschap Drents Overijsselse Delta. Eddy Veenstra: “Het hergebruik van de bestaande gasinfrastructuur vormt een belangrijk onderdeel van de energietransitie, zeker in het landelijk gebied. RENDO doet er dan ook alles aan om de invoeding van groengas mogelijk te maken. Het project van de groengasinstallatie op de rioolwaterzuivering in Echten is een prachtig voorbeeld van innovatieve en realistische energietransitie.”

Bij het zuiveren van rioolwater blijft slib als restproduct over. Dit slib wordt vergist tot biogas. Door dit biogas extra goed te filteren, wordt het opgewaardeerd tot groengas. Dit gas is van aardgaskwaliteit en wordt aangesloten op het gasnet. Hiermee kunnen ongeveer 2000 huishoudens van duurzaam groengas worden voorzien. “Deze nieuwe groengasinstallatie past uitstekend binnen onze ambities om duurzaamheid en circulair werken zoveel mogelijk te verweven in het waterschapswerk”, vult Mirjam Werges aan. “Dat betekent minder grondstoffen gebruiken, grondstoffen terugwinnen, de uitstoot van broeikasgassen verminderen en energie en warmte winnen uit afvalwater. Hiermee dragen we bij aan het landelijke klimaatakkoord. Onder andere in Echten voegen we de daad bij het woord.”

Airbus lanceert ICEFlight om de ontwikkeling van cryogene technologie voor waterstof-aangedreven luchtvaart te versnellen

De Airbus Tech Hub in Nederland heeft in samenwerking met innovatie-afdeling Airbus UpNext en lokale partners het project ICEFlight gelanceerd, een initiatief met als doel om bij te dragen aan de ontwikkeling van waterstof-aangedreven luchtvaart.

Het project, dat onder begeleiding van het publiek-private programma ‘Luchtvaart in Transitie’ vorm krijgt, richt zich op het versnellen van de ontwikkeling van cryogene technologieën.

ICEFlight is een door Airbus aangestuurd consortium binnen het Nederlandse programma ‘Luchtvaart in Transitie’ en wordt medegefinancierd door het Nationaal Groeifonds. Om de ambitieuze doelen van het project te realiseren, werkt Airbus samen met belangrijke spelers in het Nederlandse ecosysteem, waaronder GKN Aerospace, Cryoworld B.V., Stirling Cryogenics B.V., Futura Composites B.V., het Koninklijk Nederlands Lucht- en Ruimtevaartcentrum (NLR), de Technische Universiteit Delft en Universiteit Twente.

Deze partijen zullen gezamenlijk het gebruik van vloeibare waterstof onderzoeken,  als brandstof en als koelbron. De samenwerking concentreert zich op de ontwikkeling en het testen van een gespecialiseerd cryogeen koel- en elektrisch distributiesysteem, met als doel de prestaties van de aandrijflijn te verbeteren dankzij de integratie van geavanceerde elektrische technologieën, supergeleiding en hypergeleiding. Het consortium richt zich daarbij op de ontwikkeling en het testen van gespecialiseerde cryogene koel- en elektriciteitsdistributiesystemen.

Behalve het onderzoeken van technologische innovaties, is ICEFlight gericht op het opzetten van testfaciliteiten in Nederland, onder leiding van het NLR, om zo de betrouwbaarheid en prestaties van de nieuwe cryogene technologie te waarborgen en te valideren. Deze testfaciliteiten zetten Nederland op de kaart als voorloper op het gebied van deze technologie.

Aan het einde van het project zijn naar verwachting het Nederlandse onderzoeksraamwerk en de lokale toeleveringsketen in werking gesteld om twee cruciale innovaties te voorzien, namelijk een cryogeen koelsysteem en een cryogeen elektrisch netwerk. Deze vooruitgang zal het mondiale concurrentievermogen van Nederland op het gebied van luchtvaarttechnologie vergroten en tegelijkertijd de weg vrijmaken voor toekomstige ontwikkelingen in de sector.

Waterstof gemaakt van urine

Wetenschappers van de Universiteit van Adelaide hebben een innovatieve methode ontwikkeld om groene waterstof te produceren uit een onverwachte bron: menselijke urine. Deze techniek verbruikt 20 tot 27 procent minder elektriciteit dan traditionele elektrolyseprocessen, wat het een energie-efficiënte en duurzame oplossing maakt voor waterstofproductie.

Traditionele elektrolyse vereist vaak dure membranen om waterstof en zuurstof gescheiden te houden, wat essentieel is om explosies te voorkomen. Eerder ontwikkelden de onderzoekers al een membraanloze elektrolyser die gebruikmaakt van een koperen katalysator en pure ureum, een stof die doorgaans via het energie-intensieve en vervuilende Haber-Boschproces wordt geproduceerd.

In hun recente studie onderzochten de wetenschappers de mogelijkheid om ureum direct uit menselijke urine te gebruiken. Dit bracht echter nieuwe uitdagingen met zich mee, aangezien urine chloride-ionen bevat die elektrolysers kunnen beschadigen. Om dit probleem te omzeilen, ontwikkelden ze een methode waarbij de schadelijke reacties worden omgeleid naar een katalysator op basis van platina en koolstof, waardoor de elektrolyser beschermd blijft en efficiënt waterstof kan produceren.

De volgende stap in hun onderzoek is het vinden van een alternatief voor platina, aangezien dit metaal kostbaar en schaars is. Een succesvol alternatief zou de kosten verder kunnen verlagen en de technologie schaalbaarder maken. Uiteindelijk hopen de onderzoekers hun elektrolyser te gebruiken voor de productie van groene waterstof uit stikstofrijk rioolwater, wat een significante bijdrage zou kunnen leveren aan duurzame energieoplossingen.

De aarde produceert al miljarden jaren waterstof – genoeg om ons 170.000 jaar van energie te voorzien

Uit een nieuwe studie, gepubliceerd in Nature Reviews Earth and Environment, blijkt dat de aarde in de afgelopen miljard jaar genoeg waterstof heeft geproduceerd om de mensheid 170.000 jaar van energie te kunnen voorzien. Een indrukwekkende hoeveelheid – en het mooiste is: deze energiebron bevindt zich mogelijk vlak onder onze voeten.

Stel je een energiebron voor die geen CO₂ uitstoot, ondergronds beschikbaar is en de mensheid duizenden jaren van stroom kan voorzien. Het klinkt futuristisch, maar volgens wetenschappers is dit precies wat natuurlijke waterstof te bieden heeft. Die ligt diep onder het aardoppervlak opgeslagen in grote hoeveelheden, klaar om benut te worden.

Als we uitgaan van het wereldwijde energieverbruik in 2025, dan zou deze natuurlijke voorraad waterstof ons nog zo’n 170.000 jaar vooruit kunnen helpen. En het bijzondere: het gaat hier om écht schone waterstof – zonder fossiele brandstoffen of CO₂-uitstoot.

Op dit moment wordt waterstof al veel gebruikt in de industrie, bijvoorbeeld bij de productie van ammoniak en methanol, en voor transport en energieopwekking. Toch is de meeste waterstof die we nu gebruiken nog afkomstig uit fossiele bronnen, wat alsnog tot uitstoot leidt. In de toekomst is de ambitie om vooral ‘groene’ waterstof te gebruiken – geproduceerd met hernieuwbare energie – maar dat proces is duur en moeilijk op te schalen.

1.500 ha kassen en 45.000 woningen aardgasvrij dankzij regionaal warmtenet

Stedin-zuster NetVerder wil een regionaal warmtenet aanleggen in Zuid-Holland. Dat doet ze in een brede samenwerking met vijf gemeenten, de glastuinbouwsector en de provincie. Dit regionale warmtenet in het Oostland biedt niet alleen een belangrijk toekomstperspectief voor 250 glastuinbouwondernemers, maar biedt ook kansen voor betaalbare, duurzame warmte voor 45.000 woningen – zónder het stroomnet door elektrificatie te overbelasten. De CO2-uitstoot die bespaard wordt staat gelijk aan de jaarlijkse uitstoot van ruim 250.000 auto’s.

Waar glastuinbouwondernemers eerst pionierden met enkele buren en samen een geothermiebron aanlegden, trekken zij nu samen op in een regionaal initiatief, samen met warmte-infrastructuurbedrijf NetVerder, de gemeenten Pijnacker-Nootdorp, Lansingerland, Waddinxveen, Zuidplas, Zoetermeer en de provincie. In plaats van lokale oplossingen per kascomplex, komt er een regionale warmte-infrastructuur waarop zowel de glastuinbouwsector, huishoudens en warmteproducenten kunnen aansluiten. Daarmee wordt niet alleen duurzame warmte voor circa 250 glastuinders (zo’n 1.500 hectare kassen) veiliggesteld, maar ontstaat er ook capaciteit voor de verwarming van zo’n 45.000 woningen. De komende maanden wordt hiervan de haalbaarheid onderzocht.

“Warmtenetten op deze schaal zijn essentieel om de glastuinbouw toekomst te geven en om nieuwe woningen van stroom en warmte te kunnen blijven voorzien,” zegt Koen Verbogt van NetVerder, dat het warmtenet aanlegt. “Alle energie die je zonder elektriciteit (maar met bijvoorbeeld een warmtenet) kunt leveren, betekent meer ruimte op het stroomnet voor gemeenten en dus meer woningen.”

“We zijn heel enthousiast over dit initiatief dat ook grote kansen biedt voor betaalbare en duurzame warmte voor woningen en andere gebouwen. Daarvoor moeten nog wel wat zaken goed (financieel) geregeld worden in Den Haag. Als dat lukt, kunnen wij hier volle bak aan de slag met bewoners om plannen te maken voor het aansluiten van woningen op het warmtenet,” zegt Frank van Kuppeveld, wethouder Wonen, Glastuinbouw en Energietransitie van de gemeente Pijnacker-Nootdorp.

Voor glastuinders is de inzet hoog. Ze willen al in 2040 klimaatneutraal zijn en krijgen te maken met afschaffing van belastingvoordelen op gas, stijgende CO2-heffingen en een vastlopend stroomnet. Duurzame alternatieven zijn noodzakelijk. Alleen: elektrificatie is in een energie-intensieve sector niet altijd haalbaar vanwege het overvolle stroomnet. Het warmtenet biedt dé uitweg: betaalbare, betrouwbare en duurzame warmte.

Voor zo’n 45.000 woningen in Oostland is een warmtenet de meest logische en betaalbare manier om van het gas af te gaan. Toch lopen veel plannen vast omdat de kosten voor bewoners te hoog zijn. Dat komt doordat zij ook moeten betalen voor de aanleg van het hele netwerk, terwijl dat bij elektriciteit niet zo is. Steeds meer mensen kiezen daardoor voor een warmtepomp. Om te zorgen dat het warmtenet voor aansluiting van woningen een kans krijgt, is snel een eerlijke financiële oplossing voor de betaalbaarheid en de voorinvesteringen in het regionale warmtenet nodig vanuit het Rijk.

In Oostland zijn nu al 6 aardwarmtebronnen in bedrijf die zullen worden aangesloten op het warmtenet. Daarnaast zijn nog 13 aardwarmtebronnen en 3 overige duurzame bronnen in ontwikkeling die kunnen worden aangesloten op het warmtenet. De totale besparing aan CO₂ wordt op termijn geraamd op maar liefst 465 kiloton per jaar – een hoeveelheid die gelijkstaat aan de jaarlijkse uitstoot van ruim 250.000 auto's. Bovendien is de warmtevraag van de glastuinbouw in het gebied vergelijkbaar met die van zo’n 320.000 huishoudens.

In 2027 staan de eerste werkzaamheden gepland in Noordpolder (Lansingerland) en Zuidplaspolder. In de toekomst wil men ook een verbinding aanleggen worden tussen warmtenet Oostland en WarmtelinQ, de grote transportleiding voor warmte van de Rotterdamse haven naar Den Haag.

“Zuid-Holland heeft een forse woningbouwopgave; en met dit soort warmtenetten kunnen we onze inwoners voorzien van warmte in tijden van stroomtekorten. Zuid-Holland is dé warmteregio in Nederland, met veel kansen voor warmtenetten langs de as Leiden - Den Haag – Rotterdam – Dordrecht,” zegt gedeputeerde Berend Potjer van de provincie Zuid-Holland.

Essent neemt biomassacentrale in Zaandam over van Bio Forte

Bio Forte heeft zijn omstreden biomassacentrale aan de Pascalstraat in Zaandam verkocht aan energieleverancier Essent. Essent is van plan de centrale, zodra de capaciteit van het elektriciteitsnet dat toelaat, om te bouwen tot een installatie die werkt op elektriciteit via een duurzame warmtepomp. Daarmee worden hout en gas als brandstof vervangen. De biomassacentrale is sinds 2019 in gebruik.

Essent leverde al warmte aan het warmtenet van Zaandam Oost. Volgens het bedrijf biedt de overname van de centrale de beste garantie voor de continuïteit van duurzame warmtevoorziening in het gebied. Voor de ruim 2200 huidige afnemers van het warmtenet verandert er niets.

Biomassa is een veelbesproken energiebron. Bij verbranding van houtsnippers komt CO2 vrij, maar die werd eerder door de bomen of planten uit de atmosfeer opgenomen. Voorstanders stellen dat biomassa daarom klimaatneutraal is. Tegenstanders wijzen echter op reststoffen zoals as en roet, en betwijfelen de duurzaamheid van deze vorm van energie. Voorstanders zien biomassa vooral als een tijdelijke oplossing op weg naar volledig duurzame alternatieven. Door netcongestie zal deze tussenfase in Zaandam voorlopig nog voortduren.

AeroDelft eerste studententeam dat aandrijfsysteem op vloeibare waterstof test voor luchtvaart

AeroDelft, een volledig door studenten gerunde en beheerde non-profitorganisatie uit Delft, is het eerste studententeam ter wereld dat een elektrisch aandrijfsysteem voor vliegtuigen heeft ontworpen, gebouwd en getest met vloeibare waterstof als energiebron.

De succesvolle test werd uitgevoerd op de vloeibare waterstof testlocatie van TNO in Ypenburg, Den Haag. Het was een belangrijke mijlpaal in de missie van het team, namelijk om vloeibare waterstof te bewijzen en te promoten als een haalbaar en duurzaam alternatief voor conventionele vliegtuigbrandstoffen.

Werken met vloeibare waterstof brengt unieke technische en logistieke uitdagingen met zich mee. Het moet namelijk worden opgeslagen bij -253°C, waarna het weer opgewarmd wordt tot kamertemperatuur. Vervolgens wordt de waterstof in een brandstofcel gecombineerd met zuurstof, wat elektriciteit opwekt en alleen water uitstoot. Dit proces combineert de risico’s van cryogene temperaturen met de ontvlambaarheid en vluchtigheid van waterstofgas. Om hiermee te kunnen werken, ontwikkelde AeroDelft – in samenwerking met Cryoworld – een vacuümgeïsoleerde tank en een op maat gemaakte elektrische warmtewisselaar die een temperatuurverschil van 300 °C aankan. Het hele systeem is op afstand te bedienen, het beschikt over speciale ontluchtingssystemen en heeft ingebouwde veiligheidsvoorzieningen. Het werd geïntegreerd in samenwerking met TNO en leverancier van vloeibare waterstof Air Products. Voordat de test met vloeibare waterstof plaatsvond, werd het systeem eerst uitvoerig getest met vloeibare stikstof, gasvormige helium en gasvormige waterstof.

Gasunie en Storag starten vulling waterstofcavernes in Duitsland

In het Duitse Nedersaksische Etzel is het H2Cast pilotproject, waarbij twee bestaande opslagcavernes geschikt gemaakt worden voor de opslag van waterstof, de volgende fase ingegaan: Gasunie en Storag Etzel zijn gestart met de bouw van de bovengrondse installatie en de injectie van de waterstof in twee bestaande cavernes. Met de start van de werkzaamheden is de projectfase “H2CAST Ready” succesvol afgerond, waarin is aangetoond dat de cavernes en ondergrondse materialen geschikt zijn voor gebruik voor ondergrondse waterstofopslag. Op 9 mei zetten initiatiefnemers Marc van der Linden, directeur Business Development Gasunie, en Boris Richter, algemeen directeur van Storag Etzel, samen met  Hester Somsen, Nederlandse ambassadeur in Duitsland, Christian Meyer, minister van Milieu, Energie en Klimaatbescherming van Nedersaksen, Olaf Lies, minister van Economische Zaken, Verkeer, Huisvesting en Digitalisering van Nedersaksen, de werkzaamheden symbolisch in gang.

De eerste leveringen van hernieuwbare waterstof zijn inmiddels begonnen. Leverancier Plug Power zal deze levering voortzetten vanuit een productiefaciliteit in Werlte, Duitsland, slechts 90 kilometer ten zuiden van de opslagfaciliteit in Etzel. De waterstof, die in de twee cavernes wordt geïnjecteerd, wordt via elektrolyse geproduceerd met gebruik van elektriciteit uit het net op momenten dat de opwekking van hernieuwbare energie in Duitsland zijn piek bereikt. In totaal zal ongeveer 90 ton waterstof worden geïnjecteerd in de twee cavernes van het project.

Waterstof gaat een belangrijke rol spelen in het toekomstige energiesysteem, vooral voor de verduurzaming van de industrie. Voor een goed functionerende waterstofmarkt is grootschalige opslag van waterstof cruciaal. In Nederland is Gasunie inmiddels gestart met de ontwikkeling van ondergrondse waterstofopslag in Noord-Nederland (HyStock). In het Duitse Etzel werken de Gasunie en Storag Etzel sinds 2023 al samen aan het pilotproject H2CAST, waarbij de opslag van waterstof in twee kleine bestaande cavernes is getest. Het doel is om uiteindelijk een opslaginstallatie voor meerdere cavernes te ontwikkelen en beheren met een totale capaciteit die kan oplopen tot 1 TWh waterstof.

Deze mijlpalen zijn voor Gasunie de volgende stap in haar ambitie om waterstofopslagcapaciteit te ontwikkelen om zo bij te dragen aan een soepele start van de waterstofmarkt in Nederland en Duitsland. De locatie van de opslagcavernes in Etzel is strategisch gelegen met een perfecte aansluiting op de Nederlandse en Duitse waterstofmarkt, vlakbij het toekomstige Gasunie waterstofnetwerk Hyperlink en de Energy-Hub haven van Wilhelmshaven.

Attero neemt mestverwerkingsinstallatie Greenferm in Apeldoorn over voor toekomstige biogasproductie

Attero heeft de mestverwerkingsinstallatie van Greenferm op bedrijventerrein De Ecofactorij in Apeldoorn overgenomen. Deze strategische acquisitie markeert voor Attero de eerste stap in de mestmarkt, terwijl het bedrijf al ruime ervaring heeft in de verwerking en opwerking van overige organische (afval) stromen. Zo verwerkt Attero bijna de helft van het Nederlandse groente-, fruit- en tuinafval tot compost, groengas en bio-LNG.

Greenferm heeft in de voorbije jaren een bewezen innovatief concept ontwikkeld voor de verwerking van dierlijke drijfmest, zoals rundvee-, kalveren- en varkensmest. De installatie in Apeldoorn, met een jaarlijkse verwerkingscapaciteit van circa 350.000 ton mest, voldoet aan de meststoffenwet en levert een exportwaardig eindproduct met grote toegevoegde waarde als bodemverbeteraar.

Met de overname van de Greenferm-installatie breidt Attero haar capaciteit uit op het gebied van de hoogwaardige verwerking van organische reststromen tot bodemverbeteraars en duurzame energieproductie. Dit sluit naadloos aan op de missie van Attero – The Circular Company: waarde creëren uit afval en bijdragen aan een duurzame toekomst.

Biogas uit mest: Lochemse boeren werken aan fossielvrije toekomst

In de gemeente Lochem wordt al jaren gesproken over het potentieel van biogas, gewonnen uit mest of rioolwater, als alternatief voor fossiele brandstoffen. Een concreet project dat nu vorm krijgt, speelt zich af rond Laren en Lochem, waar 14 melkveehouders samenwerken aan een initiatief dat veelbelovend oogt. De grootste uitdaging? De financiering van een leidingnetwerk dat het biogas naar de fabrieken van ForFarmers/Reudink en FrieslandCampina in Lochem moet transporteren.

Het Larense project is ontstaan vanuit de projectgroep Aardgasvrij Laren, waar ook André Lobbert bij betrokken raakte. Lobbert kijkt kritisch naar zonneparken op landbouwgrond: “Die grond hebben we hard nodig voor voedselproductie. Grote windmolens stuiten op maatschappelijk verzet. We moeten dus zoeken naar haalbare, breed gedragen alternatieven. Biogas is zo’n oplossing. In tegenstelling tot zon en wind is het altijd beschikbaar en bovendien regelbaar.”

Een studie van adviesbureau Witteveen & Bos uit 2021, uitgevoerd in opdracht van Aardgasvrij Laren, bevestigde dat er vooral in het buitengebied kansen liggen voor boeren, onder andere via kleine windmolens of biogasinstallaties. Vooral dat laatste biedt volgens Lobbert veel voordelen: “Biogas vervangt fossiele brandstof en maakt vervoer van mest of gas overbodig. De installaties zijn compact en passen op het boerenbedrijf. Daarmee verkleint de CO₂-voetafdruk en het digestaat – het restproduct na vergisting – wordt beter opgenomen door gewassen. Dat leidt tot minder uitspoeling en een duurzamere kringloop.”

Elestor zet grote stap vooruit met overstap naar waterstof-ijzer in flowbatterijtechnologie

Het Nederlandse technologiebedrijf Elestor heeft een belangrijke doorbraak gemeld in de ontwikkeling van zijn flowbatterijen. Na jaren van onderzoek stapt het bedrijf officieel over van een batterijchemie gebaseerd op waterstof-broom naar een nieuwe combinatie: waterstof-ijzer.

Volgens Elestor betekent deze overstap een wezenlijke verbetering voor grootschalige en langdurige energieopslag. “We spreken hier echt van een technologische sprong,” zegt algemeen directeur Hylke van Bennekom. “Maar deze keuze is niet lichtvaardig gemaakt. Ze komt voort uit jarenlange ontwikkeling, grondige tests en overleg met zowel commerciële partners als een internationale adviesraad van wetenschappers en ingenieurs.”

De keuze voor waterstof-ijzer is niet alleen ingegeven door technische voordelen, maar ook door veranderende economische, markttechnische en regelgevende omstandigheden. Bovendien past de beslissing binnen Elestors transitie van een onderzoeksgerichte startup naar een meer op toepassing en schaalbare productie gerichte organisatie.

IJzer biedt aanzienlijke voordelen boven broom, het materiaal dat tot nu toe werd gebruikt. Het is wereldwijd ruim voorhanden, betaalbaar, en eenvoudig te transporteren en op te slaan. Bovendien is het compatibel met duurzamere, minder kostbare materialen.

Aardbevingen als bron van ondergrondse waterstof

Nieuwe laboratoriumtests met fijngemalen kwarts suggereren dat aardbevingen grote hoeveelheden waterstof kunnen genereren diep onder de grond. Deze onverwachte bron zou niet alleen leven in de ondergrond kunnen ondersteunen, maar mogelijk ook dienen als duurzame energiebron voor mensen.

Wanneer aardbevingen rotsen verbrijzelen, kunnen deze reageren met watermoleculen en daarbij waterstofgas vormen. Deze ondergrondse waterstofproductie is mogelijk veel omvangrijker dan gedacht en opent nieuwe perspectieven voor zowel wetenschap als energieopwekking.

De interesse in natuurlijke waterstofbronnen is de afgelopen jaren sterk toegenomen. Bedrijven richten zich vooral op zogenoemde ‘geologische waterstof’, die ontstaat door twee bekende processen: de reactie van water met ijzerrijk gesteente (serpentinisatie), of door het splitsen van water via radioactieve mineralen.

Maar onderzoekers van de Université Grenoble Alpes, onder leiding van geoloog Nicolas Lefeuvre, kwamen op het spoor van een derde mechanisme. Ze stuitten op opvallend hoge concentraties waterstof in bodemmonsters uit de Pyreneeën — zonder duidelijke verklaring.

Lefeuvre vermoedt dat het geheim zit in de reactie van silicaatmineralen zoals kwarts tijdens aardbevingen.

Hoewel het idee eerder geopperd werd, had nog niemand berekend hoeveel waterstof dit proces wereldwijd zou kunnen opleveren.

Op basis van die gegevens schatten de onderzoekers dat aardbevingen met een kracht van 4 of hoger wereldwijd jaarlijks tot wel 29 miljoen ton waterstof kunnen produceren. Dit is een maximale schatting, gebaseerd op de aanname dat alle breuken volledig uit kwarts bestaan.

Zonne-apparaat van Cornell zet zeewater om in drinkwater én waterstof

Onderzoekers van de Cornell-universiteit in New York hebben een innovatief apparaatje ontwikkeld dat zeewater omzet in zowel drinkwater als waterstofgas. Het bijzondere is dat dit proces volledig draait op zonne-energie, waardoor de geproduceerde waterstof volledig duurzaam is. Het team verwacht dat binnen 15 jaar groene waterstof voor slechts één dollar per kilo geproduceerd kan worden. Ter vergelijking: waterstofauto’s verbruiken ongeveer een kilo per 100 kilometer. Reken maar uit.

Het testapparaatje meet slechts 10 bij 10 centimeter en levert zo’n 200 milliliter waterstof per uur. Een bekend nadeel van zonne-energie is dat maar ongeveer 30 procent van het zonlicht wordt omgezet in elektriciteit; de rest gaat verloren als warmte. De onderzoekers wisten juist die restwarmte slim te benutten. Ze gebruiken die om het zeewater te verdampen, waarbij het zout achterblijft en schoon drinkwater overblijft. Een deel daarvan wordt vervolgens omgezet in waterstof.

Natuurlijk: als waterstof breder wordt ingezet, komen er nog kosten bij voor belastingen, opslag en transport. Maar zelfs als de prijs zou verdubbelen, kun je voor 15 euro op waterstof naar Berlijn rijden. Dat waterstof momenteel nog inefficiënt is als energiedrager, doet er minder toe als het klimaatneutraal geproduceerd wordt. En met overvloedig zeewater en een groeiende behoefte aan schoon drinkwater, klinkt dit als een veelbelovende stap richting een duurzame toekomst.